E- Ticaret çok geniş bir dünya, üstelik tek tip değil

E-ticaret siteleri ,iş modellerine göre bir çok kola ayrılır; B2B, B2C, C2B, C2C , C2G, G2C, B2E, G2G, B2G, G2B ve M2M olarak adlandırılmaktadır.

B2B (Business to Business) e-ticaret modelinde ticaret işletmeden işletmeye gerçekleşir. Son kullanıcıya doğrudan bir ürün satışı gerçekleşmez. Elektronik Veri Değişimi (Electronic Data Interchange) olarak da adlandırılır. Alibaba.com bilinen en ünlü B2B iş modeline sahip web sitesidir.

B2C (Business to Consumer) modeli ticaretin işletmeden nihai son tüketiciye gerçekleştiği e-ticaret modelidir. Son Tüketiciler sanal mağaza ortamından internet aracılığı ile teknolojik aletler, yiyecek, kitap, ev eşyası, kıyafet gibi çeşitli ürünleri satın alabilirler. Türkiye’de ebebek.com. Dünyada JD.com gibi siteler bu e-ticaret modeline örnek olarak gösterilebilir. Tam tersi tüketiciden işletmeye olan iş modeli ise C2B (Consumer to Business) Tüketiciden Firmaya olarak adlandırılır.

C2C (Consumer to Consumer) modeli ticaretin tüketiciden tüketiciye gerçekleştiği bir e-ticaret modelidir. eBay.com ve tüketicilerin ikinci el ürünlerinin satışını yaptığı e-ticaret siteleri bu modele örnek olarak gösterilebilir. Türkiye’de sahibinden.com, gittigidiyor.com. Dünyada ebay.com, Amazon.com gibi siteler bu e-ticaret modeline örnek olarak gösterilebilir.

C2G (Customer to Goverment) iş modeli tüketici ile devlet arası e-ticaret modelidir. Bu modele sağlık işlemleri, pasaport başvuruları, ehliyet, sosyal güvenlik primleri ile vergi ödemeleri gibi uygulamalar örnek olarak verilebilir. Tam tersi devletten tüketiciye veya vatandaşa olan iş modeli ise G2C (Government to Consumer/Citizen) olarak adlandırılır.

G2G (Government to Government) Devletten Devlete iş modeli devlet ile devlet arası e-ticaret modelidir. Devletler arası ürün ve hizmet sağlanan sistemdir.

Business to Enterprise (B2E) iş modeli kurum içi şirket ile çalışan arasındaki e-ticaret modelidir. Şirket içerisinde günlük olarak yapılması gereken tüm olayların e-iş ortamına aktarılmasıdır.

B2G (Business to Government) modeli ticaretin işletme ile devlet arasında gerçekleştiği bir e-ticaret modelidir. Vergi ödemeleri bu modele örnek olarak gösterilebilir. Bu modelde devlet online olarak ihale açar ve bu ihaleyi işletmeler yine online olarak takip ederek ihaleye katılır, ihaleyi kazanmaları durumunda devlete ürün veya hizmet satışı gerçekleştirir. Örnek olarak ekap.kik.gov.tr web sitesi bu modele örnek olarak gösterilebilinir. Tam tersi Devletten işletmeye olan iş modeli ise G2B (Government to Business) olarak adlandırılır.

M2M (Machine to Machine) modeli makineler arası ticaretin gerçekleştiği bir e-ticaret modelidir. Bu modelinin gelecekte yaygın bir eticaret modeli olarak kullanılması bekleniyor. Örnek vermek gerekirse buzdolabınızda azalan ürünler için kendisinin makinenin bunu tespit ederek otomatik olarak online sipariş vermesi gösterilebilinir.

İş modeline göre e-ticaret modelleri

Gelişen teknoloji ile beraber çalışma şekillerine göre e-ticaret modelleri oluşturmuştur. Eticaret siteleri , iş modellerine göre kollara ayrılır;

Yatay E-ticaret iş modeli geniş ürün veya ürün grupları yelpazesinin yer aldığı e-ticaret iş modelidir. B2C e-ticaret siteleri bu iş modelini de kullanmaktadır.

Pazaryeri modeli satıcılarla tüketicileri arasında ürün veya hizmet satışı sağlayan e-ticaret siteleridir. Satıcıdan belirli bir komisyon ücreti alarak satıcı ile tüketici arasında köprü kurar. Pazaryeri, içerisindeki mağazaların firmalar veya tüketiciler tarafından kiraladığı ve ürünlerini ya da hizmetlerini tüketicilere sundukları sanal bir alışveriş platformudur. Pazaryerleri (marketplace) modeli satıcının işletme veya tüketici olmasına bağlı olarak B2B veya C2C iş modelinin altında yer alabilir. Türkiye’de n11.com, Hepsiburada.com. Dünyada Aliexpress.com, Amazon.com gibi siteler bu e-ticaret modeline örnek olarak gösterilebilir.

Dikey E-ticaret iş modeli sadece belirli ürün grubuna odaklanarak bu ürün gruplarının satıldığı e-ticaret sitesidir.

Özel Alışveriş ( Private Shopping) iş modelini kullanan sitelerde, markaların sezon sonu ürünleri indirimli fiyatlar ile satılır.

Fırsat Siteleri iş modeli özel Alışveriş iş modeline benzemektedir. Bu sitelerde ürün ve hizmetler avantajlı fiyatlar ile indirimli olarak satılır.

Aracılık yapan site iş modeli bir yerden bir yere hizmet götürülmesi ya da bir hizmetin doğrudan son tüketici ile son satıcıyı buluşturan sistemdir. Türkiye’de yemeksepeti.com , çiçeksepeti gibi siteler bu e-ticaret modeline örnek olarak gösterilebilir.